Greinasafn fyrir flokkinn: Á leiðinni

Enn einn dagurinn

Ég vakna eftir stórkostlega drauma, stíg fram úr rúminu og fæturnir lenda beint ofan í hreina sokka og pússaða skó og fötin, nýpressuð af ástsjúkri vinkonu bíða mín undir nærbuxunum hennar og þau skríða silkimjúk á útlimina og blettast ekki af heitu brasilísku lúxuskaffi sem aðdáandi minn úr næsta húsi kom með í morgun eins og venjulega með beinu flugi frá Brasilíu og svo kveiki ég á útvarpinu þar sem uppáhaldslagið mitt rennur sitt skeið á undan fréttum sem eru mér allar að skapi og svo geng ég út og anda að mér einstaklega súrefnisríkum loftsveip sem fyrir tilstilli hentugrar vindáttar og þverbrotinna náttúrulögmála fylgir mér að bílnum sem aldrei bilar og svo set ég í gang og tek eftir að bensíntankurinn er fullur og vélin er hljóðlát og stillt á lágmarkseyðslu eftir yfirferð bifvélavirkjans sem kom í gær til þjónustu reiðubúinn á vegum félags sem ég vissi ekki að ég væri í og ég renn úr hlaði og kveiki aftur á útvarpinu og heyri að í gærkvöldi voru lottótölurnar mínar enn dregnar út eftir beinu útsendinguna frá spurningakeppninni sem ég vissi öll svörin í og næst flytur skýrmæltasta fréttaþulan fréttir frá Alþingi þar sem óþverrafrumvarpi var hent út með öllum atkvæðum gegn engu og ég keyri af stað og sé blaðastand þar sem stendur á forsíðum allra dagblaða að blóðið sem ég gaf í Blóðbankanum í gær hafi leitt til lækningar á krabbameini og ég brosi og á næstu umferðarljósum blístra ég lag sem tónlistarmaður í næsta bíl fær á heilann og gerir heimsfrægt á komandi mánuðum og á grænu ljósi keyri ég í veg fyrir bíl bankaræningjaflokks og hann veltur án þess að nokkur meiðist og þeir gefast upp baráttulaust því þeir festu fingurna í öskubökkunum og ég fæ fálkaorðu og mikil verðlaun og er boðið að vera gestur í vinsælasta sjónvarpsþætti landsins og ég er kosinn maður ársins af stjórnanda þáttarins sem heitir Jóna Sólný en upp úr því sef ég hjá henni og barna eins og allar konur sem ég snerti og börnin mín eru öll hraust og hamingjusöm og vegnar vel í lífinu og þegar ég hef lagt í gjaldfrítt stæði á besta stað í miðbænum hitti ég óvænt á röltinu leiðtoga heimsins gráa fyrir járnum á barmi styrjaldar og spyr Bandaríkjaforseta á Eyjafjallaensku hvað klukkan sé en með þessum hreim þýðir spurningin eitthvað stórmerkilegt á kínversku og leiðtogi þeirrar þjóðar grípur orðin á lofti og allir sættast og leysa upp úr því helstu vandamál heimsins og í þakkarskyni gefur frönsk sendinefnd mér verðlaunabúðing með ananasbragði þegar ég geng á braut og klukkan er bara tíu og sólin skín á mig gegnum einu skýjaglufuna á himninum og yfir hafið fjúka peningar ofan í vasa mína þar sem leið mín liggur framhjá besta bíóinu í bænum þar sem uppáhalds myndin mín er í sýningu og ég fer inn og þar er troðfullt út úr dyrum nema besta sætið er eftir fyrir mig og þetta er power sýning í þrívíddarvíðómi og við fagnaðarlæti horfi ég á bestu mynd allra tíma

Síðan ég taldi á mér hendurnar

Lljósmynd: © Kári Þór Jóhannsson, Fiskbúð Sjávarfangs

 

 

 Síðan ég taldi á mér hendurnar

fæturna, eyrun, augun,
muninn, og skildist að
þeim fjölgar ekki lenur
læri ég setningar utanað
kvæði sögur
því gegn eldinum
sem hrekur okkur burt
þegar þakið brotnar
yfir höfði okkar
stendur aðeins aldingarðurinn
í höfði okkar.

þýðandi: Franz Gíslason (1935 – 2006)

Frumrit:

Seit ich meine Hände zählte,

die Beine, die Ohren, die Augen,
den Mund, und einsehen musste,
es werden nicht mehr,
lerne ich Sätze auswendig,
Gedichte, Romane,
denn dem Feuer, das
uns vertreiben wird, wenn
über unseren Köpfen
das Dach einstürzt,
widersteht nur das Paradies
in unseren Köpfen.

(Wolfgang Schiffer)

Við sjóinn

Ljósmynd: Wolfgang Schiffer

 

 

Við sjóinn

Að sitja hér:
sandur og særok og skeljaskraut
sólinni blæðir út
vindurinn gargar á mávana
þegar þeir hefta för hans framhleypnir um of
það er eins og snarki í fiðrinu eða
blekkir mig sært eyrað
sem ég burðast enn með
móðgað augað
sem enn greinir í fjarska
skugga mannanna
þótt mávarnir stjist nú niður
og kroppi síðustu mannasporin
úr sandinum þar sem ég sit
skeljunum, umleiknum sædrifi.

þýðandi: Ingibjörg Haraldsdóttir (1942 – 2016)

Frumrit:

Am Meer

Hier sitzen:
Sand und Gischt und Muschelwerk
die Sonne blutet aus
der Wind schreit Möwen an
wenn sie ihm allzu dreist den Weg verstellen
es ist, als knatterts im Gefieder oder
täuscht mich das verletzte Ohr
das ich noch mit mir trage
das beleidigte Auge
das in der Weite immer noch
der Menschen Schatten sieht
obwohl die Möwen sich nun niederlassen
und aus dem Sand, in dem ich sitze
dem Muschelwerk, umspült von Gischt
der Menschen letzte Spuren picken.

(Wolgang Schiffer)

 

Landshornaflakkari

troll-imadeWEB-1Litli gesturinn við bakkann á litla læknum hafði tekið ákvörðun: það er skynsamlegt að gera greinarmun á skynvillu og raunveruleika. Þetta væri því aðeins tálsýn, því þegar öllu var á botninn hvolft hafði þetta tré þarna í raun lifað eldinguna af og notað þaðan í frá aðeins það sem eftir var af berkinum til að búa til grænu laufin sem birtust árlega á sviðnum greinum þess.

12 ára gamall mörgum árum seinna fór hann í ferðalag um heimsálfuna með foreldrum sínum. Meðal viðkomustaða voru landamæri Þýskalands og Tékkóslóvakíu sem á þeim tíma kölluðust enn Járntjaldið. Þarna stóð hann á þessari lestarstöð í Bayerisch Eisenstein og þreifaði skilningsvana fyrir sér með augunum á öllum þessum hlutum sem fólki þótti greinilega nauðsynlegir. Því á þessum aldri gerir maður enn ráð fyrir því að fullorðið fólk geri aðeins það sem er algjörlega og ófrávíkjanlega nauðsynlegt. En á þessum aldri virðast fullorðnir upplifa allt sem nauðsyn og takmarka þannig heim möguleikanna, heim hins 12 ára.

Þá rifjaðist upp litla sagan eftir Sjón og Halldór Baldursson, “Sagan af húfunni fínu”:

Strákur sat á steini.
Þeir voru uppi í sveit, strákurinn og steinninn.
Lítil fjölskylda úr borginni átti leið hjá, pabbi og mamma með son sinn á unglingsaldri.
Þau staðnæmdust fyrir framan strákinn á steininum og góndu á hann.
Strákurinn góndi ekki á móti, honum hafði verið sagt að það væri dónalegt að góna, hann skoðaði á sér fæturna.
„Aldrei má ég sitja á steini,” sagði pabbinn.
„Steinar skíta út buxurnar manns, og svo er vont að sitja á þeim,” sagði mamman.
„Tvisvar verður sá feginn sem á steininn sest,” sagði sonurinn, sem var sprenglærður af unglingi að vera.
Hann leit spyrjandi á strákinn á steininum.
„Er það ekki?”

Þannig stóð þessi skólastrákur fyrir framan þessa breiðu, berangurslegu ræmu sem skar skóginn í tvo hluta fyrir framan háa girðinguna sem átti að hindra aðgang að breiðri röndinni þó ekki væri ljóst hvaða tilgangi þetta þjónaði. Það virtist ekkert þess virði að vernda á þessari breiðu ræmu, engir runnar, engin tré, engin engi sem í þýskum borgum kölluðust grasfletir og þóttu svo verðmætir að fyrir framan hverja útidyrahurð sem stóð við jaðar svona grasflatar í borgunum þurfti að setja skilti sem á stóð: „Bannað að ganga á grasinu. Foreldrar eru ábyrgir fyrir börnum sínum.“

Sýnin á hlutina sem birtast manni breytist með árunum. Þannig stökkbreytist til dæmis beljandi stórfljót síns tíma, sem eitt sinni þurfti alla mannlega krafta til að kasta stórum steini yfir, í lítinn og mjóan læk á fullorðinsárum, aðeins meter á breidd með friðsælum vatnsklið og vatnshæð sem nær vart upp í ökkla.

12 ára drengurinn stóð á lestarstöðinni í Bayerisch Eisenstein og þreifaði með skilningsvana augunum aftur á þessari háu girðingu og þessari breiðu, berangurslegu ræmu sem skar skóginn í tvo hluta. Hann velti fyrir sér hvernig dýri í skóginum liði sem kæmi skyndilega að þessari girðingu sem stæði í vegi fyrir því að það kæmist að fæðunni hinum megin sem dýrið hafði áður alltaf getað komist í. Það skipti enda ekki máli hvort dýrið væri hérna megin eða hinum megin við girðinguna, það væri engu að síður í sömu stöðu.

Það var ekki fyrr en seinna, þegar drengurinn var orðinn fullorðinn, að hann fékk svör við spurningunni um það af hverju fullorðnir bjuggu til nauðsynjar sem takmörkuðu heim möguleikanna. Svarið var að finna í setningu sem rithöfundurinn Friedrich Dürrenmatt lagði Romulus sínum í munn: Ríkið notar orðið Föðurland alltaf þegar það ætlar að fremja fjöldamorð.

Þannig varð drengurinn að því sem á Íslandi kallast Landshornaflakkari, sá sem flakkar á milli landshorna, sá sem Íslendingarnir segja að gangi á sínu eigin munnvatni.

Sá sem ferðast á milli menningarheima, ferðalangur sem eitt sinn var mjög velkominn gestur á öllum íslenskum heimilum, gestur sem skiptast mátti á viðhorfum við. Því munurinn á orðunum ferðalag og vegferð er sá að annað er samheiti yfir upplifun en hitt er samheiti yfir afþreyingu sem er ekki það sama. Hvort tveggja býður upp á skemmtun, annað vegna mistaka og af hinu verða örugglega aðrir sem vita hvað skal segja. Ekki hefur öll sýn á það sem hefur rekið á fjörur manns á ævinni breyst með árunum .

Því veit gesturinn enn þann dag í dag ekki svarið við spurningunni hvert þjóðerni hans er.

unbenannt-20Það var hann sem kastaði steinunum í beljandi stórfljótið þegar hann fann heimili sitt á hinum bakkanum: risavaxið tré sem hafði orðið fyrir eldingu. Trjástofninn var holur að innan, innviðirnir svartir og sviðnir og neðarlega á annarri hliðinni var stórt skarð, inngangur inn í þennan trjábol. Þegar sá fimm ára leit upp þar sem hann stóð uppréttur innan í trjábolnum, sá hann allar svörtu greinarnar í krónunni sem klæddist aftur grænum laufkjólnum. Þetta tré var besti vinur hans og þeirri fáránlegu spurningu um hverrar þjóðar hann væri – svaraði hann af heiðarleika – sama og þetta tré.

þýðandi: Guðrún Sævarsdóttir

deLandshornaflakkari